मधेश प्रदेशका मुख्य राजमार्गमा गत नियन्त्रणका लागि जडान गरिएका सिसिटिभी क्यामेरा बिग्रँदा सडक दुर्घटना र अकाल मृत्युको दर बढ्दै गएको छ । बारा, पर्सा, रौतहट, धनुषा, सप्तरी, सिराहा र महोत्तरी लगायतका जिल्लामा राजमार्ग क्षेत्रमा सवारी साधनको गति नियन्त्रण प्रभावकारी हुन नसक्दा दुर्घटना नियन्त्रणमा चुनौती देखिएको छ ।

मधेश सरकारले केही वर्ष अघि राजमार्गका पाँच स्थानमा राडार गनसहित सिसिटिभी जडान गरेको थियो । सुरुवाती वर्षमा ती क्यामेरा दुर्घटना न्यूनिकरणमा प्रभावकारी सावित भए । ती क्यामेराले उच्च गतिमा सवारी चलाउने चालकको विवरण तत्काल मोबाइलमा पठाउने सुविधा दिँदा नियम उल्लंघन गर्ने चालकलाई सजिलै कारबाही गर्न सकिन्थ्यो । तर, अहिले ती सिसिटिभी मर्मत अभावमै निष्क्रिय छन ।

मधेश प्रदेशका आठ जिल्लामा दुर्घटना रोकथामका लागि गत दुई वर्षमा व्यापक जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ । गत वर्ष मात्रै २० हजार ५१९ कार्यक्रम आयोजना गरिएको भए पनि दुर्घटना र अकाल मृत्यु घट्न सकेको छैन । नेपाल प्रहरी राजमार्ग सुरक्षा तथा ट्राफिक व्यवस्थापन कार्यालय पथलैया बाराका प्रहरी नायब उपरीक्षक (डीएसपी) वकिल बहादुर सिंहले दुर्घटना बढ्नुको मुख्य कारण तिव्र गति, लापरवाहीपूर्ण सवारी संचालन र अस्वभाविक ओभरटेक प्रवृत्ति भएको बताएका छन ।

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को तथ्यांक अनुसार मधेश प्रदेशमा ७ हजार ४४३ वटा सवारी दुर्घटना भएका थिए । ती दुर्घटनामा ५६४ जनाको मृत्यु र १२ हजार १२३ जना घाइते भएका थिए । अघिल्लो वर्ष २०८०/८१ मा ६ हजार ५८ दुर्घटनामा ५३० जनाको ज्यान गएको थियो भने ९ हजार ७४५ जना घाइते भएका थिए । आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा ५ हजार ९८८ वटा दुर्घटनामा ५४६ जनाले ज्यान गुमाएका थिए ।

मधेश प्रदेशका राजमार्गमा सवारी साधनका प्रकारमा ट्रक, बस, जिपकार, ट्याक्टर र मोटरसाइकल छन । तथापि, दुर्घटना सर्वाधिक मोटरसाइकलमा देखिन्छ । यसमा पनि तिव्र गति मुख्य कारण रहेको ट्राफिक कार्यालयको तथ्यांकले देखाउँछ ।

हाल मधेश प्रदेशमा जडान गरिएका ५८ सिसिटिभी मध्ये ३३ वटा बिग्रिएका छन । राडार गनसहितका सबै सिसिटिभी मर्मतको अभावमा निष्क्रिय रहेका छन । स्थानीय सरकार र संघसंस्थाले राखेका केही सिसिटिभीमा राडार गन नभएकोले गति नाप्न नमिल्ने अवस्था छ । डीएसपी सिंहका अनुसार सिसिटिभी बिग्रँदा रातमा हुने दुर्घटनाको अनुसन्धानसमेत प्रभावित भएको छ ।

बारामा १४, पर्सामा ३, रौतहटमा १२, धनुषामा १५, सप्तरीमा ७, सिराहामा ३ र महोत्तरीमा ४ वटा सिसिटिभी जडान गरिएका छन । यी पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा आएमा गति नियन्त्रण र जरिवानामार्फत दुर्घटना कम गर्न सकिने ट्राफिक कार्यालयको भनाइ छ ।

सिसिटिभीबाट उच्च गतिमा सवारी हिँड्ने चालकको विवरण तुरुन्तै मोबाइलमा पठाइन्थ्यो । यसले चालकलाई नियम पालन गर्न बाध्य बनाउने र दुर्घटना न्यूनिकरणमा प्रभावकारी भूमिका खेल्थ्यो। सिंहले भने,‘हामीले चालक, यात्री, विद्यार्थी र समुदायस्तरमा जनचेतनामूलक कार्यक्रम चलाइरहेका छौं, तर चालकहरूले नियम पालना नगरी आफु बच्ने वा ट्राफिक प्रहरीलाई देखाउने औपचारिकता मात्र देखाउँछन’।

सवारी दुर्घटना नियन्त्रणमा कारवाही पनि प्रभावकारी रहेको छ । गत वर्ष मात्र २ लाख ८ हजार सवारी साधनलाई कारवाही गरी १८ करोड ३७ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन गरिएको थियो । अघिल्ला वर्षमा क्रमशः २ लाख ५९ हजार र ३ लाख ५३ हजार सवारी साधनलाई कारवाही गरी २३ करोड ३० लाख र २६ करोड ८६ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन गरिएको थियो ।

‘यदि सिसिटिभी पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा नआएमा मधेश प्रदेशका राजमार्गमा हुने दुर्घटना र अकाल मृत्यु नियन्त्रण असम्भव हुनेछ।’ डीएसपी सिंहले भने, सडकमा हुने अकाल मृत्यु घटाउनका लागि मात्र होइन, दुर्घटनापछि अनुसन्धान र अपराध नियन्त्रणमा पनि सिसिटिभी महत्वपूर्ण छ । Source; Nayapatrika